Funkcjonalne mieszkania – najważniejsze zasady

Układ funkcjonalny domu lub mieszkania to plan w formie rzutu z góry, wykonany przez projektanta wnętrz. Widać w nim rozkład pomieszczeń, położenie ścian, mebli, sprzętów AGD i RTV, urządzeń sanitarnych, a także rozmieszczenie drzwi, okien, gniazdek elektrycznych czy włączników światła. Jednym słowem, wszystko, co znajduje się w mieszkaniu lub domu. 

Przy czym to właśnie elementy infrastruktury (drzwi, okna, przyłącza itp.) są najważniejsze w projekcie funkcjonalnym wnętrz. Dlaczego? Bo raz wykonane nie tak łatwo zmienić i przenieść w inne miejsce. Projektant musi więc zwrócić na nie szczególną uwagę. W przeciwieństwie do mebli czy urządzeń elektrycznych (chyba że wybierzesz meble na wymiar, których dobór i ułożenie też musi zostać równie mocno przemyślane).

Dlaczego funkcjonalność jest kluczowa dla komfortu mieszkania?

Ergonomia i wygoda

Układ funkcjonalny powstaje po to, by maksymalnie wykorzystać dostępną przestrzeń i sprawić, by była wygodna i sprzyjała stylowi życia domowników. W starannie zaprojektowanym domu lub mieszkaniu wszystko ma swoje miejsce, a wykonywanie codziennych czynności wymaga mniej wysiłku. Najbardziej wyrazisty przykład to kuchnia. Z umiejętnym rozmieszczeniem kluczowych jej punktów – blatu roboczego, kuchenki, lodówki, zlewu – gotujesz szybciej i czerpiesz z tego więcej przyjemności. Generujesz też mniejszy bałagan. Z kolei układ funkcjonalny w salonie czy przedpokoju to mniejsze ryzyko potknięć o przypadkowo ułożone rzeczy czy braku dostępu do niektórych półek lub szuflad.

Optymalne wykorzystanie przestrzeni

Każdy centymetr kwadratowy jest na wagę złota, zwłaszcza w niedużych mieszkaniach. W takiej sytuacji układ funkcjonalny wnętrza umożliwia jej maksymalne wykorzystanie i znalezienie miejsca na wszystko, co dla Ciebie ważne – pracę, odpoczynek, przechowywanie i szereg innych spraw. I to bez efektu zagracenia, który występuje często, gdy decydujemy się na samodzielne aranżowanie przestrzeni.

Dobre samopoczucie

W funkcjonalnym, przemyślanym mieszkaniu lub domu unikasz chaosu, bo każda rzecz ma swoje miejsce, a aranżacja jest spójna. W tak uporządkowanym otoczeniu odczuwasz mniejszy stres i łatwiej osiągasz skupienie. To ważne zwłaszcza, jeśli pracujesz w home office. Oczywiście zawsze pojawi się nieporządek – w końcu to przestrzeń, w której żyjesz na co dzień. Bałagan będzie jednak mniejszy, kiedy masz do dyspozycji dużo miejsca na przechowywanie, a dekoracje zostały umiejętnie dobrane – bez zbędnego nadmiaru. Na to możesz liczyć, otrzymując projekt funkcjonalny.

Kształtowanie stylu życia

To, jaki rozkład mieszkania lub domu wybierzesz,  nie pozostanie bez wpływu na Twój styl życia. W zależności od tego, czy zorganizujesz jadalnię z dużym stołem i wieloma krzesłami, czy aneks kuchenny połączony z salonem, a w nim wyłącznie kanapa i stolik kawowy, spożywanie posiłków będzie wyglądać inaczej. Wpłynie to też na liczbę gości, jaką zdołasz przyjąć. Dlatego zlecając wykonanie projektu układu funkcjonalnego, upewnij się, że projektant zwraca uwagę na ten aspekt.

Czy Twoja przestrzeń życiowa jest funkcjonalna? Ocenisz to, zwracając uwagę na kilka elementów:

• Układ przestrzenny – sprawdź, czy układ pomieszczeń sprzyja wygodnemu poruszaniu się po mieszkaniu. Czy istnieją łatwe i intuicyjne przejścia między poszczególnymi strefami, takimi jak kuchnia, sypialnia, salon czy łazienka? Czy nie trzeba nadkładać metrów i przeszkadzać innym domownikom, by dotrzeć z jednego do drugiego punktu?
• Ergonomia – zweryfikuj, czy meble i sprzęty stoją w odpowiednich miejscach; by zapewniać wygodną przestrzeń do pracy, gotowania, odpoczynku, ale bez wchodzenia w strefy, do których nie są przydzielone. Przykłady – czy szafa nie utrudnia otworzenia drzwi, a biurko do pracy zdalnej ustawione jest prawidłowo względem okna (światło padające na monitor zmniejsza czytelność ekranu).
• Przechowywanie – oceń dostępność miejsca do przechowywania różnych rzeczy. Czy masz wystarczającą liczbę szafek, półek, szuflad? Czy pozostają łatwo dostępne i wygodne w użyciu? Pamiętaj, by odnieść to do Twoich rzeczywistych potrzeb względem przechowywania. Te mogą zmieniać się z czasem.
• Oświetlenie i wentylacja – projekt funkcjonalny mieszkania musi uwzględniać dobre doświetlenie naturalnym światłem i wentylację. Oceń, czy pomieszczenia są wystarczająco jasne, a także sprawdź możliwość swobodnego otwierania okien z myślą o dostępie do świeżego powietrza.
• Efektywność energetyczna –  w ocenie funkcjonalności wnętrza warto wziąć pod uwagę jakość izolacji termicznej czy obecność energooszczędnych rozwiązań, np. energooszczędne żarówki, sprzęt AGD i RTV z funkcją eko czy umieszczenie grzejników w miejscu, w którym nie będą zasłonięte przez meble lub długie, szczelne zasłony.
• Estetyka – funkcjonalność nie wyklucza estetyki! Twoje mieszkanie lub dom powinny odzwierciedlać Twój gust i po prostu Ci się podobać. Wtedy łatwiej o wygodne życie.

Projektowanie funkcjonalnej kuchni

O wygodzie korzystania z kuchni decyduje wiele elementów – począwszy od ustawienia pomieszczenia względem stron świata, przez metraż, po ilość sprzętów i ich rozlokowanie. Kuchnię warto zaplanować od strony północnej, ewentualnie północno-wschodniej lub północno-zachodniej. Podczas gotowania wydziela się bowiem wystarczająca ilość ciepła, by pomieszczenie radziło sobie bez intensywnego dogrzewania słońcem. W nieco chłodniejszych warunkach jedzenie zachowa świeżość na dłużej. Warto zaplanować kuchnię w niedużej odległości od drzwi wejściowych – to skraca drogę do pokonania z ciężkimi zakupami.

Projektowanie funkcjonalnej kuchni musi uwzględniać tzw. trójkąt roboczy. To schemat wskazujący ustawienie lodówki, zlewozmywaka i kuchenni względem siebie. Celem jest wyeliminowanie zbędnych kroków między nimi. Duże znaczenie ma też ułożenie stref roboczych. W kuchni wyróżniamy ich pięć. W idealnej sytuacji występują kolejno po sobie, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: przechowywane produkty spożywcze, naczynia i drobne AGD, mycie i sprzątanie, przygotowywanie (blat roboczy), gotowanie i pieczenie. 

Salon – serce domowego życia

Idealny salon nie jest ani zbyt duży, ani zbyt mały. W układzie funkcjonalnym domu należy przewidzieć na niego minimum 30 m2. W małych mieszkaniach może to być odpowiednio mniej, ale z zachowaniem szerokości minimum 4 m. Najlepiej sprawdza się salon w kształcie kwadratu lub prostokąta, z wejściem zlokalizowanym naprzeciwko okna, bo dzięki temu sprawia on wrażenie bardziej przestronnego. 

Strefa odpoczynku – serce każdego salonu – obejmuje różne meble i sprzęty w zależności od potrzeb domowników. Czasami to właśnie w salonie powstaje strefa jadalniana. Warto, by była oddzielona od przestrzeni odpoczynkowej, np. poprzez wykorzystanie sofy jako swoistej przegrody i podkreślenie strefy odpoczynku puszystym dywanem. Design stołu i krzeseł niech nawiązuje do estetyki kanapy – to da pożądany efekt spójności.

Szlak komunikacyjny prowadzący do kuchni, na balkon lub taras nie powinien przechodzić przez strefę odpoczynku. Do oświetlenia pokoju dziennego wykorzystaj lampę główną, sufitową, a także kilka dodatkowych źródeł światła, np. kinkiety boczne  i lampę podłogową. Tak powstaje przytulna atmosfera, sprzyjająca relaksowi. Pamiętaj, by dobrze doświetlić stół jadalniany – tam lampa sufitowa sprawdzi się doskonale.

Łazienka – mała, ale funkcjonalna

Przygotowanie projektu funkcjonalnego jest prawdopodobnie najtrudniejsze właśnie w przestrzeni łazienkowej. Czasami to zaledwie 4 m2, w których trzeba zmieścić całą potrzebną armaturę. Im mniejsza łazienka, tym bardziej warto postawić na kabinę prysznicową, zamiast wanny, szafkę łazienkową z umywalką i pralkę ładowaną z góry. Gdy masz do dyspozycji większą przestrzeń, rosną też możliwości aranżacyjne. 

Pamiętaj tylko o zachowaniu odpowiednich odległości między poszczególnymi elementami – około 90 cm wolnej przestrzeni przed prysznicem, co najmniej 100 × 70 cm przed umywalką i około 80 × 60 cm przy toalecie, a do tego minimum 20 cm odległości między sedesem a kabiną prysznicową lub wanną. Nie zapomnij o grzejniku. Najlepiej sprawdzi się wariant drabinkowy. Na nim wygodnie rozwiesisz i dosuszysz ręczniki lub drobne ubrania. Zwróć uwagę na materiały wykończeniowe. Dobrze, jeśli będą łatwe w czyszczeniu. Nie bagatelizuj roli wentylacji. Prawidłowy przepływ powietrza w łazience zapobiegnie gromadzeniu wilgoci, co z kolei ograniczy ryzyko pleśni i grzybów. O oświetlenie zadbaj zwłaszcza w okolicy lustra – połącz np. kinkiet z lampami wpuszczanymi w sufit. Całości nadaj pożądany design, by przebywanie w łazience łączyło się również z relaksem.

Jak widzisz, funkcjonalność to jedno z kluczowych haseł w projektowaniu wnętrz. Zlecając stworzenie aranżacji i/lub prace wykończeniowe zewnętrznej firmie, zwróć uwagę, czy uwzględnia ona projektowanie funkcjonalne w swojej działalności. Jeśli tak, Twoja szansa na zyskanie idealnego domu lub mieszkania znacząco rośnie!